توضیحات
فلسفه قرون وسطی
دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه
مدرس: دکتر بهنام اکبری
سوابق تحصیلی
- کارشناسی رشتۀ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شهید بهشتی تهران.
- کارشناسی ارشد رشتۀ فلسفۀ غرب از دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
- دکترای تخصصی رشتۀ فلسفه از دانشگاه شهید بهشتی تهران.
سوابق شغلی
- تدریس درس فلسفه در دانشگاه پیام نور منجیل، سال 1394.
- تدریس درس فلسفۀ قرون وسطی در دانشگاه شهید بهشتی تهران، سال 1399.
- تدریس درس فلسفۀ سده‌های میانه در مدرسۀ مجازی تردید، سال 1402.
کتاب‌ها
- دربارۀ آکویناس، نشر حکمت، خرداد 1388
- دربارۀ وحدت عقل در ردّ ابن‌رشدیان، نشر حکمت، خرداد 1389
- درباب دوستی، لایلیوس، نشر ققنوس، مرداد 1389
- فلسفه و الهیات در سده‌های میانه، نشر دانشگاه ادیان و مذاهب، شهریور 1392
- تاریخ فلسفۀ غرب، جلد 3، فلسفۀ قرون وسطی، نشر حکمت و مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران
مقاله‌ها
- دربارۀ وحدت عقل آکویناس، رویارویی دو قرائت از فلسفۀ ارسطو، خرداد 1389 – کتاب ماه فلسفه، شمارۀ 33، صص. 45-42
- خاستگاه‌های فلسفۀ دین در ادیان ابراهیمی، نقدی بر کتاب فیلون اسکندرانی، مؤسس فلسفۀ دینی، پاییز و زمستان 1393 – فصل‌نامۀ نقد کتاب کلام، فلسفه، عرفان، سال اول، شمارۀ 3 و 4، صص. 62-51
- بنیادهای فلسفه و کلام مسیحی، نگاهی تحلیلی به کتاب جامع الهیات توماس آکویناس، پاییز و زمستان 1396 – فصل‌نامۀ نقد کتاب کلام، فلسفه، عرفان، سال چهارم، شمارۀ 16-15، صص. 226-217
- نظریۀ تشابه سوآرز و قرابت آن با اشتراک معنایی، بهار و تابستان 1401 – دوفصلنامۀ فلسفی شناخت، شمارۀ 1/86، صص. 29-7
شرح دوره فلسفه قرون وسطی
در این جلسات به سیر فلسفه در سده‌های میانه از زمان بسته شدن آکادمی، یعنی حدود سال 500 م. تا دوران رنسانس، یعنی حدود سال 1500 م. می‌پردازیم.
خواهیم کوشید تا اهمّ آراء فیلسوفان سده‌های میانه و نسبت این آراء با دو بال تمدّن غرب، یعنی یونانیّت و مسیحیت را بیان کنیم، سیر تطوّر این آراء و نسبت آن‌ها را با یکدیگر مشخّص سازیم و نیز روشن کنیم که این آراء نسبت به اندیشۀ یونانی چه چرخشی یافته و بعدها پیوند آن با اندیشۀ مسیحی چگونه فلسفه‌ای را رقم زده که غربِ جدید در رد و قبول آن بروز و ظهور یافته است.
شناخت فلسفۀ سده‌میانه باید شناختی مستقیم از آن و نه از لابه‌لای سخنان منتقدان و متفکّران دورۀ جدید باشد.
در این شناخت خواهیم دید که نه تنها این دوران سترون نبوده است، بلکه آنچه اندیشۀ فلسفی مغرب‌زمین تلقّی می‌شود تا حد زیادی برخاسته از این دوران بوده و فلسفۀ غربی سیری از یونان به سده‌های میانه و دوران جدید داشته و این اعصار سده‌های گسستِ اندیشۀ غربی نبوده است.
مباحث مطرح شده در جلسات
- جلسۀ نخست
- با محوریت مبانی اندیشۀ یهودی – مسیحی
- بررسی و تحلیل مبانی یهودیت و مسیحت و نگاهی به قرائت پولسی از مسیحیت (خلقت‌باوری، مسألۀ گناه نخستین، هبوط، شر بودن عالم ماده، تثلیث و…)
- جلسۀ دوم
- با محوریت رابطۀ عقل و وحی و انواع الهیات مسیحی
- دیونیسیوس مجعول (مبانی مسألۀ وجود در فلسفۀ سده‌های میانه، الهیات سلبی)
- اوگوستینوس (عقل و ایمان، معرفت‌شناسی اشراقی، مسألۀ شرور)
- جلسۀ سوم
- با محوریت بنیادگذاری اندیشۀ سده‌های میانه
- بوئتیوس (بنیادگذاری اندیشۀ غربی، طرح وجودشناسیِ سده‌های میانه و اصطلاحات آن، انتقال اندیشه‌های رواقی به سده‌های میانه، بحث مشیّت الهی و اختیار)
- نخستین متفکّران مدرسی: آنسلم و آبلار (برهان وجودی، تمایز فلسفه و دین، بحث کلّیات نزد آبلار، فلسفۀ اخلاق آبلار)
- جلسۀ چهارم
- با محوریت فلسفۀ مدرسی و ارسطویی
- دانشگاه‌ها، فرق مسکینان (تأسیس دانشگاه‌ها و تأثیرات آن، فِرق مهم مسکینان مسیحی)
- ورود فلسفۀ اسلامی به غرب لاتینی (تأثیرات ابن‌سینا و ابن‌رشد، بنیادگذاری مابعدالطبیعۀ مدرسی، طرح‌ریزی وجودشناسی سده‌های میانۀ متأخّر، ارسطو و تفسیر او)
- ارسطوگرایی: آلبرتوس و توماس آکوئینی (تمایز مابعدالطبیعه و علم کلام، معرفت‌شناسی ارسطویی، براهین پسینی وجود خدا، نظریۀ تشابه، وجودشناسیِ متأثّر از ابن‌سینا)
- جلسۀ پنجم
- با محوریت گرایش افلاطونی – اوگوستینوسی و رازورزی مسیحی
- نخستین متفکّران غیرارسطویی و نقد ارسطو، بوناونتورا و اندیشۀ او
- اکهارتوس (رازورزی مسیحی، وحدت وجود، الهیات سلبی، نقد منطق ارسطویی، تفسیر خداوند به مثابه ظلمت)
- جلسۀ ششم:
- با محوریت فلسفۀ سیاسی در سده‌های میانه و اندیشۀ عصر سیمین
- اوکام (فلسفۀ سیاسی در سده‌های میانۀ متأخّر)
- واپسین اندیشمندان و رجعت به یونان: سوآرز (تمایز وجود و ماهیت، گرایش‌های ابن‌رشدی و نقد ابن‌سینا، رجعت به ارسطوی یونان، طرح مسألۀ موضوع مابعدالطبیعه)
منابع اصلی:
- تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، دکتر محمد ایلخانی، نشر سمت
- فلسفۀ قرون وسطی (جلد سوم تاریخ فلسفۀ راتلج)، جان مارنبن، ترجمۀ بهنام اکبری، نشر حکمت
- تاریخ فلسفۀ مسیحی در قرون وسطی، اتین ژیلسون، ترجمۀ رضا گندمی نصرآبادی، نشر سمت
منابع فرعی:
- متافیزیک بوئتیوس، دکتر محمد ایلخانی، نشر الهام
- روح فلسفه در قرون وسطی، اتین ژیلسون، ترجمۀ علیمراد داوودی، انتشارات علمی و فرهنگی
- فلسفه و الهیات در سده‌های میانه، گیلیان رزماری اوانز، ترجمۀ بهنام اکبری، نشر دانشگاه ادیان و مذاهب
- تاریخ فلسفۀ کاپلستون، جلد 2 و 3، ترجمۀ ابراهیم دادجو، انتشارات علمی و فرهنگی
- تاریخ فلسفۀ قرون وسطی و دورۀ تجدد، امیل برهیه، ترجمۀ یحیی مهدوی، نشر خوارزمی
- دیباچه‌ای بر فلسفۀ قرون وسطی، فردریک چارلز کاپلستون، ترجمۀ مسعود علیا، نشر ققنوس
- فلسفه در قرون وسطی، دکتر کریم مجتهدی، نشر امیرکبیر
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.