دوره انتقادی تاریخ فلسفه غرب / دکتر محمد مهدی اردبیلی
دربارۀ انتشار رایگان درسگفتارهای تاریخ فلسفۀ غرب
محمدمهدی اردبیلی
مطالعۀ هر فلسفه‌ای از جهتی مطالعۀ کل تاریخ فلسفه است. زیرا معنای مفاهیم از طریق رابطۀ پیچیده و درهم‌تنیده‌شان با تجربه‌ای که از سر گذرانده‌اند، شکل می‌گیرد و آشکار می‌شود.
استعمالِ هر اصطلاح فلسفی، در این معنا، احضار کل تاریخ فلسفه است. از همین رو، من که زمانی در حد وسع خودم، به تفسیر، تدریس و ترجمۀ فلسفۀ هگل اشتغال داشتم، در کنار آن، بنا به ضرورت، چند مرتبه به تدریس کل تاریخ فلسفۀ غرب پیش از هگل در موسسات مختلف (از قبیل رخداد تازه، شهر کتاب، انجمن جامعه‌شناسی ایران و در نهایت، آکادمی شمسه) پرداختم.
در هر دوره کوشیدم تا با اجتناب از دچار شدن به تکرار، سطحِ مباحث را ارتقا دهم. هر دورۀ تدریس تاریخ فلسفه تقریباً چهار سال به طول می‌انجامید. دورۀ آخر تدریس آن در آکادمی شمسه به دلیل بحرانی که با آن مواجه شدم و رها کردنِ تمام فعالیت‌ها و مسئولیت‌های سابقم، در فلسفۀ نظری کانت متوقف ماند.
پس در عین ملاحظۀ فاصله گرفتنِ انتقادی‌ام با بسیاری از مواضع و فعالیت‌های سابقم، اگر مخاطبی خواستار آشنا شدن با نوعِ مواجهه و درکِ من از تاریخ فلسفۀ غرب است، دورۀ هشت‌ترمی برگزارشده در آکادمی شمسه (از پیش‌سقراطیان تا کانت) را پیشنهاد می‌دهم. در ادامۀ آن دوره‌های برگزارشده در انجمن جامعه‌شناسی ایران را (به ویژه، کل دورۀ سه‌سالۀ تفسیر انتقادیِ پدیدارشناسی روح هگل).
ماجرای فلسفه پس از هگل
در خصوص ماجرای فلسفه پس از هگل نیز، هرچند موضوع اصلی تمرکز من به عنوان مدرس نبوده، اما چند مرتبه، در سطحی بسیار مقدماتی و بر اساس توان و سواد خودم دوره‌هایی را برگزار کردم. از میان آنها، دورۀ درسگفتارهای تاریخ فلسفۀ معاصر در دانشگاه علامه طباطبایی در سایتم قابل دانلود و در دسترس است.
به هر ترتیب، تصمیم گرفته‌ام از این پس تمام فعالیت‌های فکری‌ام (اعم از کتاب، درسگفتار، سخنرانی و غیره) برای مخاطبان به‌رایگان عرضه شود. در خصوص کارهای سابق (به‌ویژه کتاب‌هایی که از سوی ناشران رسمی منتشر شده یا خواهند شد) به دلیل ملزومات حقوقی و مالیِ حاکم بر صنعت نشر چنین کاری امکان‌پذیر نیست.
درسگفتارها
اما در خصوص درسگفتارهایم در طول ماه‌های گذشته رایزنی‌هایی با موسسۀ آکادمی شمسه در این خصوص انجام دادم. خوشبختانه دوستانم در آنجا درخواست مرا اجابت کردند. بنا شد کل درسگفتارهای «دوره انتقادیِ تاریخ فلسفۀ غرب» به مرور در پادکستی با همین عنوان بارگذاری شود و امکان دانلود رایگان آنها فراهم گردد. در این خصوص نخستین گام به تازگی برداشته شده است. و کل ترم نخست آن تحت عنوان «ظهور لوگوس یونانی: فلسفۀ پیش‌سقراطی و سقراط» در صفحه‌ای ویژه در سایت موسسه پژوهشی، آموزشی و مطالعاتی آکادمی شمسه از اینجا در دسترس است. مابقی دوره‌ها نیز به مرور بارگذاری خواهند شد.
همچنین باید اشاره کنم که با توجه به تمرکز مطالعاتیِ من بر فلسفۀ مدرن و به ویژه ایدئالیسم آلمانی، و نیز سطح عمومی مخاطبانِ دوره‌ها، سه ترم نخست این درسگفتارها که به فلسفۀ یونان باستان و قرون وسطی اختصاص دارند، بسیار مقدماتی و برای مخاطبان عام طراحی شده است تا مخاطبان صرفاً آشنایی اولیه‌ای برای ورود به فلسفۀ مدرن داشته باشند. اما از ترم چهارم و همراه با فلسفۀ دکارت، سطح کلاس‌ها ارتقا یافته و عمدتاً با تمرکز بر خوانش یک متن اصلی (تاملات دکارت، اخلاق اسپینوزا و مونادولوژی لایب‌نیتس) و بررسی جهات مختلف تفسیریِ آن پیش رفته‌اند.
هدف از این درسگفتارها و به یک معنا، نقطۀ اوجِ کاری که من به عنوان مدرس فلسفه تاکنون انجام داده‌ام، «دورۀ تفسیر انتقادیِ پدیدارشناسی روح» است که با فرایند ترجمۀ خود کتاب پدیدارشناسی روح از سوی من و دوستم همزمان بود و کل فایل‌های آن از سوی انجمن جامعه‌شناسی ایران منتشر شده است. امیدوارم روزی بتوانیم شاهد عرضۀ رایگان آنها نیز باشیم.
جا دارد در انتها مجدداً از دوستانم در آکادمی شمسه، به‌ویژه مهدی انصاری سپاسگزاری کنم که این فایل‌ها را به رایگان عرضه کرده‌اند.
لینک “پادکست دوره انتقادی تاریخ فلسفه غرب” در Castbox و Apple Podcastو Podcast Addict
مشاهده با قابلیت دانلود مستقیم از اینجا