برنامه آموزشی کلاس ‌‌های آزاد تخصصی هنر و علوم انسانی
مؤسسه پژوهشی، آموزشی و مطالعاتی آکادمی شمسه

برنامه کلاس های آزاد شمسه در دپارتمان های مختلف در ترم تابستان 1402 به شرح زیر می‌باشد.

با کلیک بر روی عناوین دروس به صفحه ثبت نام آنلاین وارد می‌شوید.

برنامه کلاس های آزاد شمسه در ترم تابستان 1402

سرفصل برنامه کلاس های آزاد مؤسسه پژوهشی، آموزشی و مطالعاتی آکادمی شمسه

دیدن و نگاه کردن: گفتاری دربارۀ مسئلۀ تماشا و تماشگری (دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

مسئلۀ تماشا کردن یکی از مهمترین مسائل در فهم نسبت هنر و امر اجتماعی است.

بر خلاف تصور رایج که تنها به بازی کردن و عمل کردن اصالت می‌بخشد، می‌توان تماشا کردن را نیز نوعی عمل رهایی بخش در نظر گرفت.

از این حیث می‌توان میان دو شکل تماشا کردن تمایز گذاشت. تماشاگریِ مُنقاد که آن را هم‌ارز نوعی نگاه کردن و دید زدن می‌دانیم که تنها در خدمت نوعی سادیسم منحرفانه است و تماشاگریِ رهایی‌یافته که هم ارز دیدن است و حاصل نوعی مواجهه با چیز یا دیگری.

اگر این تماشاگریِ رهایی بخش را نوعی نظربازی بدانیم، آنگاه می‌توانیم مجموعه‌ای از متون و ادبی و هنری را برای خوانش حود به لحظۀ اکنون احضار کنیم.

با طی این مسیر می‌توانیم اجرا و تماشا را نه همچون دو پارۀ مجزا که همچون یک کل ببینیم و از نسبت این کلیت با ایدۀ رهایی سخن بگوییم. با این اوصاف مسئله اینجا است که میل تماشاگر از یک سو، و فرم اجرا از سوی دیگر مولد چه شکلی از مواجهه می‌شوند و چه میلی را ممکن می‌کنند؟ در خدمت چه شکلی از روایت‌گری و تصویرگری درمی‌آیند؟ این صورت‌بندی چه نسبتی با زندگی و قلمرو اجتماعی برقرار می‌کند؟

برخی از منابع دوره

• رانسیر، ژاک (1400). تماشاگر رهایی یافته. ترجمۀ اشکان صالحی، نشر نی.
• سونتاگ، سوزان (1401). تماشای رنج دیگران. ترجمۀ زهرا درویشیان، نشر چشمه.
• آرنت، هانا (1401). درسگفتاری در باب فلسفۀ سیاسی کانت. ترجمۀ سعید حاج رشیدیان، اندیشۀ احسان.
• Chouliaraki, L. (2013). The ironic spectator: Solidarity in the age of post-humanitarianism. John Wiley & Sons.

هویت ملی و هنرهای تجسمی عصر پهلوی (دپارتمان هنرهای تجسمی آکادمی شمسه)

در درسگفتار «هویت ملی و هنرهای تجسمی عصر پهلوی» به صورت اجمالی به زمینه‌های هویت ملی ایرانی و هنر منبعث از آن  در دوران‌های پیشین به خصوص دورۀ قاجار پرداخته و سپس گفتمان غالب هویت ملی مدرن و مخالفان آن در عهد پهلوی را ریشه‌یابی می‌کنیم.

در ادامه به تفصیل به هنرهای تجسمی در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ شمسی پرداخته و گرایش‌های زیباشناختی و ایدئولوژیک آن را با رجوع به آثار هنرمندان مورد بررسی بیشتر قرار خواهیم داد.

مرور و تحلیل زمینه‌ها، آثار و نتایج جنبش خروس جنگی، هنر سقاخانه ، تالار ایران (قندریز) و نقاشان و مجسمه‌سازان در بستر تاریخی این عصر، با تاکید بر مفهوم هویت ملی، هدف اصلی این دوره خواهد بود.

در پایان به هنرهای کاربردی هویت‌محور پرداخته و به مطالعه نقش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بناهای یادبود عصر پهلوی و تمبرها و اسکناس‌های آن دوره در شکل‌گیری هویت ملی مدرن می‌پردازیم.

عنوان جلسات

• جلسه اول: زمینه‌های شکل گیری هویت ملی ایران، «هنر ملی»، آغاز شکل‌گیری هویت ملی ”مدرن” و هنر قاجار
• جلسه دوم: دورۀ رضا شاه، انجمن آثار ملی، بناهای یادبود، جنبش خروس جنگی در آغاز دورۀ محمدرضا شاه
• جلسه سوم: هنر سقاخانه، تالار ایران و چالش‌های شکل‌گیری «هنر ملی مدرن»’
• جلسه چهارم: هنرهای کاربردی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، موزۀ هنرهای معاصر تهران، بناهای یادبود دورۀ محمدرضا شاه و جشن‌های دو هزار و پانصد ساله

بی فرمی، فیگوراسیون، سیاست (ژرژ باتای و تاریخ هنر) (دپارتمان بینارشته ای آکادمی شمسه)

ژرژ باتای در غالب آثارش به‌دنبال تجربه‌هایی انسانی‌ای بود که سرحدات اندیشه را فاش می‌کنند، تجربه‌هایی از سنخِ قهقهه، عشق اروتیک، قربانی‌کردن، اتحاد عرفانی و بی‌فرمی (formlessness).

مواردی که در واقع تن به بازنمایی در قلمروِ زبان نمی‌دهند. باتای در پی آن بود که این تجربه‌ها را برجسته سازد، تجربه‌هایی که از وجود فی‌نفسه فراتر می‌روند و خود را در هم می‌شکنند. نزد او همین تجربه‌ها هستند که نسبت‌ها را، با اجبارِ خویشتن به گشودگی در برابر دیگران، ممکن می‌سازند.

این تلاشیِ خویشتن، در واقع، نوعی استعلا و وَراروی است، استعلایی که البته نسبتی با عرفان‌گرایی مبهم و حقایق محقر آن ندارد. برای مثال باتای، در «درباره‌ی نیچه»، مصلوب‌شدن مسیح را کنش رادیکال ارتباط‌گیری می‌داند: تقطیعِ خودکار، امر الهی که باب همدلی را به روی همه‌ی انسان‌ها باز می‌کند.

بی فرمی

او زمانی، در صورت‌بندی بی‌فرمیِ مدنظرش، نوشته بود: «بی‌فرم صرفاً صفتی دارای معنا نیست، بلکه مفهومی‌ست برای فرو ریختنِ چیزها در جهان، جهانی که عموماً سبب می‌شود هر چیزی فرم خودش را داشته باشد.» و مسئله دقیقاً همین بود: تن‌نسپردن به سبب‌ها، سبب‌هایی که لباس فرم را به تن چیزها می‌کردند، و، ازاین‌رو، امکان بازنمودگی با زبان را مهیا می‌ساختند.

باتای در سال 1925، زمانی که هنوز در جرگه‌ی سوررئالیست‌ها بود، کوشید این بی‌فرمی، این تجربه‌ی دیگر را در قالب نقاشی نشان دهد: طرح‌هایی بی‌معنا، بی‌‌صورت و پوچ که قرار بود نشان دهند چیزی از جهان را بازنمایی نکرده‌اند، بلکه صرفاً نقاشی‌اند.

گرچه نهایتاً متوجه شد که حتی مطالبه‌ی نقاشی برای نمایش دادنِ بی‌فرمی هم حرکت در سرحدات جهانی است که از شکل و فرم اشباع شده است. یعنی اینکه نقاشی و کلاً هنر ممکن نیست با جهان بی‌ارتباط باشد و از خود فراتر برود، حال آنکه باتای در جست‌وجوی فروپاشاندنِ خود بود.

بعدها روزالیند کراوس، منتقد هنر ی شناخته‌شده‌ آمریکایی، در کتاب «بی‌فرم»، با کمک گرفتن از مفهوم بی‌فرمی باتای، کوشید بازه‌ای تاریخی از مدرنیسم را نقد کند و با بازتعریفِ عمل‌گرایانه‌ی این مفهوم، خواست در حد امکان رسمی‌سازی‌های هنر قرن بیستم را باطل سازد.

درواقع، کاری که کراوس در این کتاب انجام داد بازخوانی بخشی از تاریخ هنر بود به میانجی‌گری مفهوم بی‌فرمی باتای: کاری شگرف و جسورانه که بالاخره پس از سال‌ها، جریان نقادی هنر را با آن فیلسوف بدنام آشتی داد. درهرحال، آنچه در این دوره‌ی پیش رو مورد بحث و گفت‌وشنید قرار خواهد گرفت تلاش برای درکِ حسیکِ مفهوم بی‌فرمی به مدد نقاشی‌های فرانسیس بیکن و چیدمان‌های توماس هیرشهورن است، دو هنرمند که خواسته یا ناخواسته، با خلقِ آثاری بی‌فرم، شیفتگی عمیق انسان به ویرانی و خشونت را بیان کرده‌اند.

عنوان جلسات

• کلیات: بی‌فرمی و فروپاشی خود
• فرانسیس بیکن و بی‌صورت‌هایش
• هیرشهورن: اینستالیشن و سیاست

واسازی دریدا به روایت سینما ( دپارتمان هنرهای نمایشی آکادمی شمسه)

ژاک دریدا، فیلسوف فرانسوی در دهه ی 1970 در مجموعه نوشته هایش، طرحی برای واسازی (Deconstruction) متافیزیک غرب ارائه داد.

در این طرح همواره در راه، همواره ناتمام، دریدا سامان ها و نظام های فلسفی را که قایل به حقیقیت یکه، قطعی و نهایی هستند، از طریق زیر سوال بردن انواع تقابل های دوتایی که این نظام ها بر آن استوارند، به پرسش کشید و به این ترتیب مرزهای قاطع چنان تقابل های دوتایی ای را از میان برداشت.

سینما نیز، تقریبا همزمان با این تحول بنیادین فلسفی، راه خود را به سویی باز کرد که اکنون می‌توان آن را واسازی سینمایی نامید.

در فیلم هایی که اکنون می توان آن‌ها را با عنوان سینمای پست مدرن ، پسا ساخت‌گرا یا واساز نامید، می توان مسیر ویژه سینما را در دیدگاه انتقادی اش نسبت به آن چیزی یافت که به طور سنتی حقیقت یا معنای قطعی و نهایی نام گذاری شده است.

مرزهای میان تقابل های دوتایی ای در سینمای واسازانه نیز  مخدوش می شود که مبنای سامان یکپارچه، قطعی و نهایی برای حقیقت است.

در دوره هشت جلسه ای واسازی دریدا به روایت سینما، البته ما در تبیین واسازی در سینما، بر حوزه فیلمنامه تمرکز خواهیم داشت.

به طور مختصر دیدگاه های سه تن از استادان بزرگ فیلمنامه نویسی جهان (سید فیلد، لیندا سیگر، رابرت مک کی) را تشریح خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که چگونه تعریف های آن‌ها از سینمای واسازانه، از آنجا که بر بنیان هایی متافیزیکی استوار است، باید مورد پرسش و نقد قرار گیرد.

سپس فیلم هایی چون پالپ فیکشن (کوئنتین تارانتینو)، یادآوری (کریستوفر نولان) و عشق سگی (الخاندرو گونزالس ایناریتو) بر مبنای مباحث مذکور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

جستارنویسی: تمرین نوشتن

از سال‌های ابتدایی تحصیل تا هر جایی که هم‌اکنون هستیم، خواندن و در کنار آن نوشتن ابزار سخن گفتن ما بوده‌است. چه زمانی که اشتیاق به ثبت خاطرات و روزمره‌گی‌هایمان داشتیم و چه زمانی که مجبور به پر کردن پاسخ‌نامه‌ سؤال‌های امتحان نهایی مدرسه، چه زمانی که سخن گفتن برای آشتی ممکن نبود و نوشتن تنها راه نجات به نظر می‌رسید.

حقیقت این است که ما با نوشتن است که سخن می‌گوییم. «جستار نویسی» راهی است برای گفتگو. راهی‌است برای عبور از ترس نوشتن؛ نوشتن از ذخایر فکری و عاطفی‌ یکایک ما. در این چند جلسه پس از آشنایی با مفهوم «جستار» و نسبت آن با سایر سبک‌های ادبی از جمله خاطره‌نویسی و داستان، درباره انواع جستار می‌گوییم، انواع جستار را می‌خوانیم و جستار نوشتن را تمرین می‌کنیم.

شرح نقد عقل محض کانت (حل تعارضات جهان شناختی عقل محض2) (دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

A518_ A567

B546_B595

کانت پس از بیان  ماهیت تعارضات عقل محض و لزوم خارج کردن عقل از وضعیت تعارض و پس از اینکه مشکل اساسی پرسش‌های جهان‌شناختی  و خطای راه‌یافته در پاسخ‌های آن‌ها را روشن می‌کند از دو اصل تنظیمی و تقویمی درباره ایده‌های جهان‌شناختی صحبت می‌کند.

او بیان می‌کند اگر این ایده‌ها را مطابق اصل تنظیمی به کار ببریم مشکل این تعارضات از اساس رفع خواهد شد. سپس کاربرد این اصل را درباره ایده‌های چهارگانه جهان شناختی شرح می‌دهد.

در این قسمت از متن حل تعارضات مربوط به ایده‌های جهان‌شناختی مطابق با کاربرد اصل تنظیمی عقل توضیح داده می‌شود.

متن مبنا  ترجمه شمس‌الدین ادیب سلطانی از کتاب نقد عقل محض است که در کلاس خوانده و شرح داده خواهد‌شد.

تاریخ هنر مدرن ایران (دپارتمان هنرهای تجسمی آکادمی شمسه)

در این دوره شش جلسه ای تلاش بر این شده است که تمامی افراد، ججریانات و گروه های تاثیرگذار دوران هنرمدرن ایران را بررسی کرده و بصورت اجمالی با روند تاثیرگذاری آنان و همچنین تاثیراتی که از غرب گرفته‌اند و تاثیراتی که بر هنر مدرن ایران می‌گذارند را شناسایی و تحلیل کنیم.

برای آشنایی دانش پذیران شرح جزییات روند تاریخی دو جلسه اول با تاریخ آن‌ها آمده است. یادگیری و تحلیل این موارد می‌تواند برای هنرمندان، پژوهشگران هنر، هنرآموختگان، منتقدان، علاقه‌مندان به تاریخ، مجموعه داران، فعالان اقتصادی حوزه هنر و … مفید باشد.

• جلسه اول

از مدرسه‌ دولتی نقاشی و چاپ تا دانشکده‌هنرهای زیبا

• 1191 ه.ش – (صنیع الملک) میرزا ابوالحسن خان غفاری
• 1126 ه.ش – (کمال الملک) میرزا محمد غفاری
• 1240 ه.ش – تاسیس مدرسه دولتی نقاشی و چاپ
• 1260 ه.ش – میرمصور ارژنگی
• 1266 ه.ش – حسین طاهرزاده (بهزاد)
• 1285 ه.ش – جنبش مشروطه
• 1289 ه.ش – مدرسه صنایع مستظرفه
• 1293 ه.ش – جنگ جهانی اول
• 1299 ه.ش – کودتای سوم اسفند
• 1305 ه.ش – روزنامه اطالعات
• 1309 ه.ش – مدرسه صنایع قدیمه و جدیده / موزه هنرهای ملی
• 1313 ه.ش – تاسیس دانشگاه تهران / موزه ایران باستان
• 1314 ه.ش – کشف حجاب
• 1319 ه.ش – دانشکده هنرهای زیبا

• جلسه دوم

• انجمن هنری خروس جنگی و شروع هنر مدرن ایران
• 1308 ه.ش – تصویب لایحه اعطای بورسیه به دانشجویان
• 1319 ه.ش – دانشکده هنرهای زیبا
• 1320 ه.ش – حزب توده
• 1327 ه.ش – انجمن هنری خروس جنگی
• جلیل ضیاپور
• غلامحسین غریب
• حسن شیروانی
• هوشنگ ایرانی
• منوچهر شیبانی
• بهمن محصص
• سهراب سپهری
• 1327 ه.ش – تاسیس انجمن هنری جام جم
• سیاوش کسرایی
• کاظم تینا تهرانی
• 1328ه.ش – تاسیس گالری آپادانا
• محمود جوادی پور
• حسین کاظمی
• هوشنگ پزشک نیا
• احمد اسفندیاری
• مهدی ویشکایی
• 1328 ه.ش – سیلی محکم به هنر مدرن و پاره شدن تابلوی حمام خون
• 1330 ه.ش – بیانیه سلاخ بلبل

• جلسه سوم

• هنرستان هنرهای زیبای تهران اولین رفتار آموزش هنر مدرن در ایران
• هنرکده هنرهای تزئینی، بستری برای رجوع به سنت

• جلسه چهارم

• بینال‌های تهران(دهه سی و چهل)، گلوگاه هنر مدرن ایران

• جلسه پنجم

• جنبش سقاخانه و نقش‌آفرینی نوسنت گراها
• در هنر مدرن ایران

• جلسه ششم

• تالاری به وسعت ایران؛ تاثیر ایدئولوژی چپ
• در هنر مدرن ایران
• گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان و شروع
• هنر مفهومی در ایران

سمپوزیوم عشق و روانکاوی (دپارتمان روانکاوی آکادمی شمسه)

گستره مفهومی عشق هزاران سال شاعران، نویسندگان و فیلسوفان را به خود مشغول کرده است.

در  سمپوزیوم افلاطون، سقراط بیان می کند که فلسفه اروس است با این تفاوت که آنچه فیلسوف را برانگیخته ‌می‌کند، ایده‌ها و ساختارهای انتزاعی است.

رابطه اروس و روانکاوی همیشه چندان صمیمانه نبوده است، چنانکه برای فروید خودشیفتگی اولیه یک اشتباه ضروری است که به ما کمک می کند تا در واقعیت زندگی کنیم.

فروید کوشید تا برخی از مؤلفه‌های لیبیدو را تعریف کند تا به کمک آن توسعه نظریه‌اش در مورد عشق را کامل کند.

لکان در سمینار سوم خود، سمپوزیوم افلاطون را بررسی می‌کند و سعی دارد استعاره عشق را توضیح دهد. لکان آنچنان که خودش تکرار می‌کرد مطلقاً نمی خواهد به فلسفه بپردازد بلکه می‌خواست فلسفه را در زمین خود به چالش بکشد.

در این دوره برآنیم تا بابررسی نظریات فروید و لکان به درک عمیق تری از پیچیدگی تجربه انسانی عشق دست یابیم.

کارگاه مردم‌نگاری (دپارتمان انسان شناسی آکادمی شمسه)

کارگاه مردم‌نگاری، پس از ترسیم و ارائه تصویری کلی از مردم‌نگاری، به تحلیل جایگاه و نقش این روش در فهم عمیق زمینه‌های فرهنگی آنگونه که برای کنشگران آن معنادارست، پرداخته خواهد شد.

بر این اساس مردم‌نگاری یک استراتژی تحقیق برای درک یک فرهنگ در شرایط طبیعی آن و به‌واسطه نوعی تعامل و درگیری نزدیک با آن است.

در بخش‌های بعدی این کارگاه، به تکنیک‌ها و روش‌های مردم‌نگارانه (با تأکید بر مشاهده مشارکتی و مصاحبه) در جمع‌آوری، طبقه‌بندی، و تحلیل (تفسیر و تبیین) داده‌های میدانی و در نهایت ارائه آنها خواهیم پرداخت.

این کارگاه محوریّت عملی دارد و بیشترین تأکید در آن بر چگونگی ایجاد رابطه‌ای همدلانه با پدیده‌های فرهنگی از  زاویه مردم‌نگاری است.

این کارگاه به دنبال ایجاد زمینه‌ای برای کسب مهارت‌های مردم‌نگارانه لازم جهت تولید توصیف عمیق از زمینه‌های فرهنگی است، به‌گونه‌ای که مخاطب بتواند با خواندن متن مردم‌نگارانه ما، درکی نسبتاً همدلانه از جریان زندگی در تجربه واقعی و جاری آن به‌دست آورد.

این دوره برای مخاطبان دارای آشنایی با علوم‌اجتماعی و همچنین علاقمندان به مباحث فرهنگ‌شناسی، طراحی شده است.

مقدمه‌ای کوتاه در باب مردم‌نگاری

مردم‌نگاری توصیف نوشته‌شده‏ای است از سازمان اجتماعی، فعالیت‌های اجتماعی، منابع مادی و نمادین و تجربیّات تفسیری‌ای که گروه خاصی از مردم را مشخص و متمایز می‌کند. غایت مردم‌نگاری، توصیف فرهنگی است، که امروزه این توصیف را از خلال تجربه میدانی بدست می‌دهند.

مردم‌نگاری یک روش برای جمع‌آوری داده‌ها نیست بلکه یک ساختار و سبک پژوهشی است که موضوعات خودش را دارد و متضمن فهم معنای اجتماعی و فعالیت‌های مردم در یک میدان مشخص است و همچنین به‌واسطه رهیافت خاصّ خودش که شامل پیوند نزدیک با و بعضاً مشارکت در زندگی مردم مورد مطالعه است، ویژگی‌های خاص خودش را پیدا می‌کند.

تعریف مردم نگاری

مردم‌نگاری را می‌توان در دو سطح محدود و گسترده تعریف کرد. در تعریف گسترده و وسیع، مردم‌نگاری به مثابه یک روش کیفی تعریف می‌شود. در این حالت، مردم‌نگاری به عنوان یک پرسپکتیو و منظر در تحقیق است تا خود انجام آن تحقیق.

اما در تعریف محدودتر می‌توان مردم‌نگاری را به‌مثابه تحقیق میدانی یا کار میدانی (Field work) دانست. در این تعریف مردم‌نگاری یک شیوه خاص در انجام پژوهش‌های کیفی است.

رویکردهای متعدّدی در باب مردم‌نگاری  از جمله رویکردهای پوزیتیویستی تا رویکردهای هرمنوتیکی‏ و رویکردهای پست‌مدرن وجود دارد.

در میان این رویکردها، چالش اصلی بر سر درک از موضوع و نسبت و رابطه محقّق با واقعیّت مردم‌نگارانه حاصل از مردم‌نگاری است.

بنابراین، در واقعیّت عملی تجربه مردم‌نگارانه، براساس نوع رویکرد مفروض، شیوه‌های خاصّی در جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تحلیل و در نهایت ارائه کارها وجود دارد.

مردم نگاری نوین

مردم‌نگاری نوین به دنبال آن است که تمامیّت فرهنگ را به همان سان که برای حاملان آن وجود دارد و از خلال واژگان و مفاهیم زبانی خود آن‌ها توصیف کند.

مردم‌نگاری متضمّن دو نوع مهارت برای فهم زیست‌ جهان فرهنگی مردم مورد مطالعه است:

1. توانایی برگشت به عقب و فاصله‌گرفتن از داشته‌های فرهنگی و واکنش‌های متعصّبانه فرهنگی محقّق، برای رسیدن به نوعی عینیّت قابل ‌قبول و موضع etic (بیرونی) قابل ‌پذیرش و
2. تمایل به کسب احساس همانندی و همدلی کافی با اعضای گروه مورد مطالعه به‌ منظور فهم و ارائه چشم‌انداز بومی یا emic.

به‌عبارتی فهم مردم‌نگارانه مستلزم تلفیقی از موقعیت etic و emic است، این تلفیق در وهله اول به نظر می‌رسد به‌طور همزمان مورد نیاز باشد، اما در اصل مستلزم رفت و برگشتی هرمنوتیکی است که فهم بیرونی به ‌واسطه فهم درونی تکمیل و تنقیح و نقد می‌شود و در نهایت فهم انسان‏شناختی و مردم‌نگارانه از میدان تحقیق را بدست می‌دهد.

به عبارت دیگر تجربه مردم‌نگارانه متضمّن دو نوع تجربه مکمل و وابسته به هم است: تجربه نزدیک، آن‌گونه که خود مردم میدان واقعیت زندگی‏شان را درک و تفسیر و تجربه می‌کنند و تجربه دور، آن‌گونه که یک عالم و متخصّص بر مبنای داده‌های تطبیقی و مباحث تئوریک و نظری آن را به‌دست می‌آورد.

برنامه کارگاه

این کارگاه به صورت چند مرحله‌ای و در طول چهار هفته انجام خواهد شد:

1. برگزاری کارگاه اولیه در دو مرحله خواهند بود
2. کارگاه سه ساعته‌ای به شرح زیر، برگزار خواهد شد.

• ساعت اول: آشنایی با درک مردم‌نگارانه از فرهنگ: نظریه فرهنگی و مردم‌نگاری
• ساعت دوم: روش‌ها و تکنیک‌های جمع‌آوری اطّلاعات در کار میدانی با تأکید بر مشاهده مشارکتی و مصاحبه
• ساعت سوم: روش‌های طبقه‌بندی و تحلیل داده‌های مردم‌نگارانه و روش‌های تدوین و ارائه نتایج تحقیق مردم‌نگارانه: تولید متن مردم‌نگارانه

بحث تکمیلی: انتخاب موضوع برای کار عملی توسط مشارکت‌کنندگان در کارگاه

3. کار عملی و بازخوانی آن: از شرکت‌کنندگان در کارگاه، خواسته می‌شود پس از گذراندن دوره نظری، مشاهده میدانی‌ای را برعهده گیرند و گزارشی برمبنای آن بنویسند.
4. اصلاح کار عملی و کارگاه مجدد برای نقد و ارزیابی نهایی کارها: متن مشاهده میدانی (به عنوان دوره عملی کارگاه) توسط دکتر رحمانی ارزیابی می‌شود و جلسه دیگری برای بررسی کارها تشکیل خواهد شد. شرکت‌کنندگان براساس جلسه دوم کار خود را اصلاح خواهند کرد. اصلاح کار ممکن است نیازمند به چند بار مشاهده از یک موضوع داشته باشد.

• منابع کارگاه

کتاب انگروزینو، مایکل (1397)  درآمدی بر مردمنگاری،‌ترجمه جبار رحمانی ومحمدرسولی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر وارتباطات

ضمنا مطالب مفصلی روی سایت انسانشناسی وفرهنگ در همین زمینه هست که حتما مطالعه شوند.سایت anthropologyandculture.com

مطالعات انتقادی زندگی روزمره (دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

«زندگی روزمره» از جمله کلیدی ترین مفاهیم در علوم اجتماعی و انسانی معاصر به ویژه در مطالعات فرهنگی، مطالعه فرهنگ عامه و پژوهش هنر و اصلی ترین قلمرو تولید معناست.

قلمرویی که در آن، قابلیت ها و توان های فردی و جمعی ساخته می شود. بازشناختن این قابلیت ها و توان هاست که سبب می شود انسان ها به شناخت از خود و دیگری، روابط انسانی و در نهایت به شناخت جامعه و جهان پیرامونشان نائل شوند.

گسترش وسیع مطالعات فرهنگی در سه دهه اخیر در متن مباحثاتی که میان مدرنیسم و پست مدرنیسم در گرفته، باعث شده است که «زندگی روزمره» به عنوان مقوله ای در خور اهمیت قلمداد شود که نیازمند مطالعه علمی است.

این ضرورت، مطالعات نقادانه فلسفی و جامعه شناختی زندگی روزمره را به وظیفه مهم متفکران انتقادی بدل کرده و آنان به طرق مختلف این وظیفه را انجام داده اند. از «رولان باروت» و «تئودور آدورنو» گرفته تا «هانری لفور» و «یورگن هابرماس» و «جرج زیمل» و متفکرانی دیگر، هر یک از منظری، «زندگی روزمره» را موشکافانه بررسی کرده اند.

تفکر انتقادی

اگر وظیفه تفکر انتقادی را دستیابی به امر انضمامی متصور شویم، حرکت از سوژه گرایی دکارتی به زیست – جهان را باید حرکتی در جهت رسیدن به این امر انضمامی بدانیم.

به همین دلیل فهم و نقد زندگی روزمره به یک ضرورت علمی و آگاهی رهایی بخشی در جهان امروز شناخته شده و هر روز افق جدیدی در این موضوع به روی ما گشوده می شود.

نظریه پردازان انتقادی به این نتیجه رسیدند که با تفکر انتقادی در زندگی روزمره می توان آن را از تکرار، روزمرگی و ملال نجات داد و در آن خلاقیت و زیبایی شناسی ایجاد کرد.

«زندگی روزمره» امر آشنایی است اما لزوما امر شناخته شده ای نیست و به فهم پذیری نیاز دارد.

جامعه امروز ایران دورانی از تاریخ خود را تجربه می کند که در آن، «زندگی روزمره» به متن  و کانون تحولات اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است و فهم «زندگی روزمره» می تواند به مثابه آگاهی رهایی بخش به بهبود زیست-جهان او کمک کند.

مفاهیم بنیادی واسازی (دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

• درس 1 : واژه شناسی / مفهوم لوگوس محوری
• درس 2 : بنیاد پدیدارشناسانۀ واسازی
• درس 3 : تفاوت و دیفرانس
• درس 4 : نشانه شناسی واسازانه
• درس 5 : بازنمایی واسازانه
• درس 6 : واسازی هنر مدرن

قدرت خیال وار (کارکردهای تخیل در سیاست) (دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

تکلیف دوره:

بر مبنای مباحث تئوریک در جلسات اول و دوم و همچنین مباحث مطروحه در جلسه سوم و چهارم، شرکت کنندگان در کارگاه موظف‌اند تا یکی از متون زیر را انتخاب و کارکردهای قصه و روایتگری و اهمیت آن‌ها در سیاست ایرانی را برجسته سازند و در کلاس ارائه دهند:

1. رساله رفیق و وزیر از میرزا ملکم خان
2. کتاب احمد از طالبوف تبریزی

منبع تکمیلی:

کلهرودی،‌ سید نوید( 1401) ایرانشهر،‌ ایدئولوژی و تخیل، تهران: نشر قصیده سرا

• جلسه اول:

دو معنا و مفهوم ایدئولوژی / مفهوم ملت و هویت جمعی / اهمیت زبان و تاریخ

• منابع:
• ایگلتون، تری (1397)، درآمدی بر ایدئولوژی، ترجمه اکبر معصوم‏بیگی، تهران: نشر بان.
• ریکور، پل (1393)، تاریخ و هرمنوتیک، ترجمه مهدی فیضی، تهران: نشر مرکز.
• ——- (1395)، ایدئولوژی، اخلاق، سیاست، ترجمه: مجید اخگر، تهران: چشمه.
• سرل، جان (1400)، ساخت واقعیت اجتماعی، ترجمه میثم محمد امینی، تهران: فرهنگ نشر نو.
• گودن، کریستیان (1392)، آیا باید از اتوپیا اعاده حیثیت کرد؟، ترجمه: سوسن شریعتی، تهران: قصیده سرا.

• جلسه دوم:

روایت و نظریه‌های روایت / کارکردهای روایت و قصه در سیاست / اهمیت اسطوره‌ها در سیاست

• منابع:
• رابرتز، جفری (1389)، تاریخ و روایت، ترجمه: جلال فرزانه دهکردی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
• سبز، مهدی (1397)، ایدئولوژی و اوتوپیا و سینما، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، ‌هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی.
• لوگوف، ژاک (1399)، تاریخ خیال، ترجمه عبائی و مریم بیگی، تهران: انتشارات روزنه.
• میر،‌ فردریک (1399) روایت و کنش جمعی،‌ ترجمه الهام شوشتری زاده، تهران: نشر اطراف
• هرمن، دیوید (1392) عناصر بنیادین در نظریه‏های روایت، ‌ترجمه حسین صافی، تهران: نشر نی.

• جلسه سوم ( کاربست مباحث تئوریک جلسات پیشین):

ابزارهای قدرت خیال وار در عصر قاجار / شاهنشاه و خیال جمعی ایرانیان در عصر قاجار و پهلوی اول

• منابع:
• رابی،‌ جولیان ( 1399)، پرتره‎های سلطنتی قاجار،‌ترجمه کیانوش معتقدی و علیرضا بهارلو،‌ تهران: نشر دانیار.
• دیبا، لیلا ( 1402)‌نقاشی‎های سلطنتی ایران در عصر قاجار،‌ ترجمه کیانوش معتقدی و علیرضا بهارلو، تهران: نشر مان.
• خوشنویس، یاسر( 1401) نبرد سیم‎ها، تهران: نشر کرگدن.
• گرین، نایل (1399) عشق غریبه‎ها، ترجمه امیر مهدی حقیقت، تهران: نشر چشمه.

• جلسه چهارم:

خیال جمعی ایرانیان در عصر پهلوی دوم / مطالعه موردی بر روی ابزارهای گسترش خیال سیاسی

• منابع:
• مظفری، علی (1400)، شکل‏دهی به هویت ملی در ایران، ترجمه علی رفاهی، تهران: شیرازه.
• قلی پور،‌ علی( 1399) پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی،‌ تهران: نشر نظر.
• شاه حسینی،‌ ناصرالدین (بی تا) پیوند شاه و مردم، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.

نقدنویسی برای تئاتر و سینما  (دپارتمان هنرهای نمایشی آکادمی شمسه)

فهرست آنچه در این دوره مطرح می‌شود:

• ماهیت  نقد  چیست؟
• تاثیرات نقد بر منتقد
• نقد  عوامانه مردم در جامعه و تفاوت آن بر نقد علمی
• اثر هنری به عنوان یک مجموعه عناصر
• سطح و هدف آثار ادبی و هنری
• موضع‌گیری  منتقد
• تعادل در  نقد
• پژوهش  و نقد
• در  نقد از چه چیزهایی  حرف  می‌زنیم؟
• اصول  کلی نوشتن
• الگوهای رایج نقد نویسی
• اخلاقیات در  نقد
• زمینه‌های مطالعاتی  مورد نیاز منتقد
• عواملی که بر منتقد تاثیر می‌گذارد

مخاطبان دوره

• کسانی که مایل هستند دانش خود را در زمینه درام و ادبیات افزایش دهند تا بتوانند از  خواندن و دیدن آن‌ها لذت و درک بیشتری داشته باشند.
• کسانی که  اهل  نوشتن هستند و می‌خواهند تجربیات خود را در زمینه نقد(سینما،تئاتر و داستان)افزایش دهند.
• کسانی که اهل  اظهارنظر درباره آثار  نمایشی، سینمایی و ادبی هستند که خوانده یا دیده‌اند.
• کسانی  که مایل هستند در نشریات و سایت‌ها و فضای  مجازی  نقد بنویسند.
• دانشجویان تئاتر و سینما

خوانش انتقادی نئولیبرالیسم (دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

• جلسه اول:
• لیبرالیسم و نئولیبرالیسم
• بنیان های فلسفی نئولیبرالیسم(با تمرکز بر آرای فردیک فون هایک)
• اصول اقتصادی نئولیبرالیسم
• نظریۀ دولت نئولیبرال
• جلسه دوم:
• بحران دولت رفاه و کینزگرایی
• برآمدن راست جدید و ضدانقلاب نتولیبرال
• اجماع واشنگتن و مکتب شیکاگو
• نئولیبرالیسم در عمل ( تاملی بر تجربۀ نئولیبرال سازی دولت و اقتصاد از ایالات متحده تا آمریکا لاتین و خاورمیانه)
• جلسه سوم:
• “روان سیاست ” نئولیبرالی
• نئولیبرالیسم، دموکراسی و جامعه مدنی
• انقلاب اطلاعاتی و جهانی سازی
• نئولیبرالیسم و پسامدرنیسم
• جلسه چهارم:
• مروری بر اقتصاد سیاسی ایران در سال های انقالب و جنگ
• زمینه های اجتماعی- تاریخی برآمدن عقلانیت تکنوکراتیک و نئولیبرال در ایران
• برنامه‌ی تعدیل ساختاری و خصوصی سازی
• نتایج تعدیل ساختاری در ایران

پژوهش کیفی

• جلسه اول:

مقایسه جنبش های روش شناختی با تاکید بر هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی

• جنبش اول روش شناختی(جنبش کمی)
• جنبش دوم روش شناختی(جنبش کیفی)
• جنبش سوم روش شناختی(جنبش ترکیبی)

طبقه بندی پارادایم ها بر اساس سه جنبش روش شناختی

• جنبش کمی: پارادایم های اثباتی، پسااثباتی، خردگرایی انتقادی و واقع گرایی اجتماعی انتقادی
• جنبش کیفی: پارادایم های تأویل گرایی کلاسیک و معاصر، برساختی-تفسیری، کنش متقابل نمادین گرایی، پدیدارشناسی، روش شناسی مردمی، نظریه ساختاربندی گیدنز، رویکردهای انتقادی، فمینیسم و پست مدرن
• جنبش ترکیبی: رویکرد های پراگماتیسم کلاسیک و نوپراگماتیسم

• جلسه دوم:

مرور کلیات هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی کیفی

• مرور هستی شناسی جریان کیفی
• مرور معرفت شناسی جریان کیفی
• مرور روش شناسی جریان کیفی

• جلسه سوم:

مرور مراحل روش شناسی جنبش روش شناختی کیفی

عنصر اول طرح تحقیق کیفی؛ موضوع و مسئله پژوهش کیفی

عوامل موثر بر انتخاب موضوع

نقش های پژوهشگر در پژوهش کیفی

• عنصر دوم طرح تحقیق کیفی؛ پرسش ها و اهداف پژوهش کیفی
• انواع پرسش های پژوهش
• انواع اهداف
• روابط بین اهداف و پرسش های پژوهش
• عنصر سوم طرح تحقیق کیفی؛ استراتژی های پژوهش کیفی
• استراتژی پژوهش استفهامی
• استراتژی پژوهش پس کاوی بر ساخت گرا
• عنصر چهارم طرح تحقیق کیفی؛ نقش مفاهیم در جنبش روش شناختی کیفی

سنت حساس سازی در پژوهش کیفی

سنت هرمنوتیک

نقش نظریه در جنبش روش شناختی کیفی ؛ فرآیند نظریه پردازی

• عنصر پنجم طرح تحقیق کیفی ؛ منابع، انواع و اشکال داده ها در جنبش روش شناختی کیفی
• انواع داده ها
• شکل داده ها
• منابع داده ها
• عنصر ششم طرح تحقیق کیفی؛ انتخاب داده ها

روش های نمونه گیری در پژوهش کیفی

• عنصر هفتم طرح تحقیق کیفی؛ زمانبندی گردآوری اطلاعات

مطالعه تک مقطعی، طولی و تاریخی

• عنصر هشتم طرح تحقیق کیفی؛ گردآوری و تحلیل اطلاعات
• فنون گردآوری داده ها در جنبش روش شناختی کیفی

مصاحبه، روایت، مشاهده، گروه های متمرکز

آشنایی با فرآیند جمع آوری اطلاعات در پژوهش کیفی

فنون تحلیل داده ها در جنبش روش شناختی کیفی

آشنایی با:

نظریه مبنایی، کدگذاری کیفی(تحلیل مضمون)، تحلیل گفت وگو، تحلیل گفتمان، تحلیل ژانر، تحلیل روایت، تحلیل محتوا، نشانه شناسی، تحلیل پدیدار شناسی و …

• جلسه چهارم:

آشنایی با کدگذاری کیفی(تحلیل مضمون) و گرنددتئوری

• آشنایی با فرآیند کدگذاری کیفی
• اجرا کد گذاری کیفی بر روی متن های ارائه شده در کلاس
• آشنایی با نسل های گرنددتئوری(با تاکید بر گرنددتئوری اشتراس و کوربین و همچنین گرنددتئوری کتی چارمز)
• مرور چندین گرنددتئوری اجرا شده

• جلسه پنجم:
• تحلیل گفتمان
• آشنایی با مبانی نظری و روشی تحلیل گفتمان
• اجرا نمونه پژوهش

• جلسه ششم
• تحلیل محتوا
• آشنایی با مبانی نظری و روشی تحلیل محتوا
• اجرا نمونه پژوهش
• تحلیل نشانه شناسی
• آشنایی با مبانی نظری و روشی نشانه شناسی
• اجرا نمونه پژوهش

• جلسه هفتم
• تحلیل پدیدارشناسی
• آشنایی با مبانی نظری و روشی پدیدار شناسی
• اجرا نمونه پژوهش
• تحلیل روایت
• آشنایی با مبانی نظری و روشی تحلیل روایت
• اجرا نمونه پژوهش

فلسفه اخلاق فمینیستی (اخلاق پرواداری) (دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

اخلاق پرواداری(ethics of care)  یکی از نقاط مهم به‌هم رسیدن و از هم بارور شدن فلسفه، فمینیسم و اخلاق است.

تلاشی برای بازمفهوم‌پردازی فلسفه اخلاق با توجه به انتقاداتی که، به ویژه فیلسوفان فمینیست، به فلسفه و مکاتب فلسفی سنتی اخلاق وارد کرده‌اند.

اخلاق پرواداری در فارسی به اخلاق مراقبت/ تیمارداری/ غم‌خواری نیز برگردانده شده است و مدعای اصلی آن به گوش رساندن صدای زنان در داوری‌های اخلاقیست که تا پیش از ظهور نظریه‌های فمینیستی ناموزون و پایین پله‌های نردبان رشد اخلاقی فهمیده می‌شد.

اخلاق پرواداری از قضا به همین صدا گوش سپرده است. صدایی که نه تنها حاکی از عقب‌ماندگی اخلاقی زنان نیست که چشم‌انداز جدیدی رو به جهان باز می‌کند. تجربیات و زندگی‌های زنان را ارزشمند می‌داند و از پروا و دگرپروایی به عنوان قلب تپنده اخلاق سخن می‌گوید.

موضوعات مورد بررسی:

• به شکل مختصر با فلسفه اخلاق و مهمترین نظریات این حوزه آشنا می‌شویم.
• اصلی‌ترین انتقادات فلاسفه فمینیست را بیان می‌کنیم.
• تاریخ مفهوم پروا را بررسی می‌کنیم.
• با برجسته‌ترین نظریه‌پردازان این نظریه آشنا می‌شویم.
• به تغییر جایگاه عقل-احساس، من-دیگری، قلمرو خصوصی-قلمرو عمومی براساس این رویکرد خواهیم پرداخت.
• و نهایتاً ویژگی‎های پرواداری و مراقبت را برای سامان دادن به زندگی معنادار و اخلاقی بررسی خواهیم کرد.

رانسیر و توزیع امر محسوس (دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

جلسه اول:
استاد نادان: ملاحظات روش‌شناختی

بررسی چند اصطلاح در نظام فکری ژاک رانسیر

جلسه دوم:

سیاست و پلیس

سیاست و دموکراسی

مسئله‌ی بی‌صلاحیت‌ها

جلسه سوم:

مروری کوتاه برمعنایی استتیک

رژیم‌های‌ شناسایی تصاویر (رژیم‌های اخلاقی، بازنمودی و استتیکی)

بوطیقا و استتیک

انقلاب استتیکی

استتیک به‌مثابه سیاست

جلسه چهارم:

تعریف دیسپوزیتیف (سامانه)

سامانه‌های هنر معاصر

فرم گشوده و فرم مقاوم

هنر رابطه‌ای

جلسه پنجم :

آیا چیزی هست که قابل بازنمایی نباشد؟

نقاشی در متن

گردش اخلاقی سیاست و استتیک

نقد روانشناسی (دپارتمان بینارشته ای آکادمی شمسه)

• جلسه اول: روانشناسی و سرمایه‌‌داری
• تعریف روانشناسی و ارتباط روانشناسی با سرمایه‌‌داری
• روانشناسی به مثابه یک نهاد (ضرورت، بستر شکل‌گیری، ارتباطش با سایر نهادها از جمله قدرت و اقتصاد و …) و اینکه چه کسانی بیشترین نفع را از این آموزه‌‌ها و نهاد روانشناسی می‌‌برند.
• جلسه دوم: روانشناسی انتقادی و آلترناتیو
• تعریف روانشناسی انتقادی
• ارتباط روانشناسی انتقادی با فلسفه و جامعه‌‌شناسی و اقتصاد و سیاست
• راهکارهای ارائه شده توسط روانشناسی انتقادی
• جلسه سوم: روانشناسی و هویت و روانشناسی توده
• تعریف روانشناسی و هویت و روانشناسی توده
• ارتباط بین روانشناسی و هویت اجتماعی و تفاوت بین روانشناسی فردی و اجتماعی
• تعریف روانشناسی توده
• آسیب‌‌زدایی از روانشناسی توده
• جلسه چهارم:

انتقادات وارد شده به جریان غالب روانشناسی یا همان روانشناسی علمی

نوشتن در هنر

نقل مشهوری است که اگر می‌توانی حرف بزنی پس می‌توانی بنویسی. آری نوشتن نه چندان دشوار است و نه چندان ساده، خاصه در مورد هنر. نگارش متن کوتاه و گویا در مورد اثر و کار هنری شاید بسیار ساده بنماید، اما از قضا موجز نوشتن دشوار است.

در مقام هنرمند، نوشتن از قصد و نیت خود و انطباق آن با موضوع، شیوه و قالب کار همان قدر که دشوار می‌نماید، آسان است و فقط کمی تمرین می‌خواهد. کار نویسنده گزارش تحلیلی یا نقد هنری کمی دشوار است؛ این امر نیازمند شناخت اصول و روش‌های نگارش، توصیف و تحلیل اثر و تفسیر و ارزیابی بر مبنای ساختار و یا رویکرد نظری مشخصی است.

بسیاری نویسندگان و منتقدان هم با به‌کارگیری خلاقیت، طنز و تمثیل، از حدود ساختار و چارچوب نظری فراتر رفته و متون خواندنی‌تری نوشته‌اند.

دوره نوشتن در هنر شامل مباحثی در مورد پرورش ایده و نوشتن درباره هنر است و در آن به روش‌های کلی توصیف، تحلیل و تفسیر اثر و کار هنری می‌پردازیم. امیدواریم که با به کارگیری این مفاهیم در نوشتار بتوانیم نگارش گزاره هنرمند، گزارش تحلیلی و نقد هنری تمرین کنیم.

در همین راستا هر جلسه نمونه‌ای از نوشته‌های روزنامه نگاران و منتقدان هنر را مورد بررسی قرار داده و همچنین نوشته‌های شرکت‌کنندگان داوطلب را با هم می‌خوانیم.

این دوره شامل بخش‌های گزاره هنرمند (Artist Statement) در چهار جلسه، گزارش نویسی (Review) در چهار جلسه و نقد هنری در شش تا هشت جلسه خواهد بود.

مغز و زیبایی (درآمدی بر نوروبیولوژی هنر و ادراک زیبایی‌شناختی) (دپارتمان بینارشته ای آکادمی شمسه)

در این دوره به خاستگاه بیولوژیک ادراک زیبایی می پردازیم. اینکه معیارهای نوروبیولوژیک تجربه زیبایی شناختی و هنر چیست؟

پرسش هایی از قبیل اینکه علت گرایش به الگوهای متقارن چیست؟ و یا چرا طرح های ساده خطی اغلب جذاب هستند؟ علت جذابیت هنر مدرن و آثار آبستره برای برخی مخاطبان آثار هنری چیست؟ و مانند آنها پرسش هایی بنیادین هستند که دستکم بخشی از پاسخ آنها در فرگشت زیستی انسان و به طور خاص در فرگشت مغز نهفته است. در این راستا برای مطالعه مبانی عصبی/زیستی هنر از دو زاویه دید کلی به آن خواهیم پرداخت: نخست تاثیر فرگشت زیستی و فرهنگی انسان بر گرایشات زیبایی شناختی او و دوم بررسی مکانیسم های شناختی ادراک زیبایی از دریچه علوم اعصاب شناختی.

این دو زاویه دید در قالب محتوایی ذیل در این دوره بررسی خواهند شد:

• نسبت دانش تجربی و زیبایی شناسی
• آشنایی با نواحی مرتبط با ادراک زیبایی شناختی در مغز
• مسیرهای متفاوت ادراک زیبایی شناختی در مغز (تاثیر دو عامل غریزه و فرهنگ در فرآیند تجربه زیبایی شناختی)
• آشنایی با قوانین عصب-زیبایی شناختی
• نقد نورواستتیک

این مطالعات می توانند علاوه بر رمزگشایی از برخی جنبه ها و بحث های مرتبط با مطالعات نظری هنر و زیبایی شناسی دارای کاربردهای فراوانی نیز باشند، کاربردهایی از حوزه طراحی شناختی و به طور کلی هنرهای دیداری تا نورومارکتینگ و تبلیغات نوین.

از رتوریکِ ارسطو تا پاسیون‌های باخ (اشاراتی به نقشِ گفتارگانِ «موسیکا پُئتیکا» و «مدرسه‌ی لاتینی» در تحققِ راویِ کبیر) (دپارتمان بینارشته ای آکادمی شمسه)

برای‌آن‌که پروژه‌ی «غرب» از ایست‌گاه و چشم‌اندازِ «ما: ایرانیانِ امروزین در میانه‌ی سرزمینِ خاوری» در تمامیتِ خود، و نه به‌شکلِ اخته‌اش فهم شود، بایستی از گفتارگان‌ و نوشتارگانِ اصلیِ غرب در تاریخِ خودش، آگاه بود.

یکی از مهم‌ترین گفتارگان‌ (دیسکُرس) و نوشتارگانی که، هم اهلِ فلسفه، هم اهلِ ادبیات، هم اهلِ الهیات، و نیز به‌ویژه هم اهلِ موسیقیِ دانشگاهی باید آن را دربنوردند، گفتارگانی است که در فرآیندی تاریخی سرانجام به علمِ «موسیکا-پُئِتیکا» در آلمانِ قرنِ ۱۷-۱۸ می‌رسد.

این گفتارگان ترمینالی است که عمده‌ی مباحث و گفتارگانِ قرونِ پیش – از «کوآدریویم»، «تریویم»، تا علومِ «موسیکا شْپِکولاتیوا»، «موسیکا پراتیکا»، و نیز گفتارگانِ عملیِ بسیار مهمِ «سرودخوانیِ کلیسایی» – را در خود جمع‌بندی می‌کند؛ و در تحقق یافتن و به‌رسمیت‌شناخته‌شدنِ آرت (مخلوقِ انسان) به‌مثابه‌ی محصولی که بتواند با یونیوِرس (مخلوقِ خدا) برابری کند، مهم‌ترین سهم را داراست.

موسیکا-پُئتیکا

«موسیکا-پُئتیکا»، به‌یک‌معنا سویه‌ی عملی و تحققِ سیاسی (= تربیتیِ) «رِتُریکّه»ی ارسطویی است که تحققِ آن به ۱۸ قرن مماریتِ تربیتی احتیاج داشت. این گفتارگان تا برساختِ «موسیقیِ سازی» در آلمانِ قرنِ ۱۸-۱۹ و سایرِ گفتارگان‌های مهمِ آلمانی (یعنی «موسیقیِ مطلق»، «گذر از زیباشناسی به فلسفه‌ی هنر»، «تولدِ فلسفه‌ی هنر»، «زیباشناسیِ موسیقی»، و «مرگِ هنرِ کبیر» پیوندِ نزدیک خورده‌است.

ما در این گفتارگانِ تاریخی که از دیدمان پنهان مانده، در این جلسه به‌شکلِ خاص در اطرافِ دقیقه‌ی «موسیکا پُئتیکا» و حوزه‌های علمیّه‌ای که سرانجام این علم در آن تأسیس می‌شود (یعنی «حوزه‌های علمیّه‌ی لاتینی Lateinschule») پرسه خواهیم زد، و نقشِ این مدارس را در تربیتِ «راویِ کبیر (که همانا کاپِل‌مایسترِ اعظم است) برجسته می‌کنیم، و سپس با اشاره به هنرِ کبیرِ آلمانی، (یعنی: چهار «پاسیون» و نیز «مَسِ سی‌مینورِ» باخ) اشاره خواهیم کرد که چگونه با تولدِ باخ و تولدِ آثارِ او، رسالتِ تاریخیِ موسیکا-پُئتیکا و حوزه‌های علمیّه‌ی لاتینی پایان می‌یابد، و به‌یک‌معنا اگر لُگُسِ ارسطویی خود را در اناجیلِ مسیحی به ظهور رسانده‌باشد، کانتاتاهای باخ نیز نقطه‌ی پایانِ‌تاریخی و تحققِ پاثُسِ ارسطویی است.

نیز در این جلسه خواه‌ناخواه به وجهِ عملیِ بیلدونگِ آلمانی، و نقشِ «آموزه‌ی تأثیر» و رساله‌ی موسیقیِ دکارت در تحققِ بیلدونگ اشاره خواهیم کرد.

در حاشیه‌ی شرحِ این گفتارگان به دقیقه‌ی فارابی و «موسیقیِ کبیر» هم اشاره‌هایی خواهم کرد، چراکه معتقدم تفسیرِ درست از پروژه‌ی «موسیقیِ کبیرِ» فارابی نیز از ایستگاه و چشم‌اندازِ «آموزه‌ی تأثیر» میسر خواهد شد.

انسان، هستی و سرنوشت؛ سه ­گفتار درباب آنتیگونه (دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

هم آوردی پولونیکِس و اتئو­کلس که برادران آنیتگونه ­اند هردو را به کام مرگ می­‌کشاند؛ کرئون که اینک بر تِبای حکم می­راند، دفن پولونیکِس را به جرم خیانت منع می­‌کند.

آنتیگونه که سودای تدفین برادرش را دارد، ناچار در مقابل قانونی می­‌ایستد که عشق الهی به برادرش را منع کرده است.

او هنگام تدفین برادر دستگیر و به مرگ محکوم می­‌شود. هایمون، فرزند کرئون و همسر آنتیگونه، استبداد و بی­خردی پدر در منع عشق که پاسداشتِ قانون الهی است را به سخره می­‌گیرد.

جبّار که خردمندی را برنمی‌­تابد و قانون بی­خردانه‌­اش را تغییر نمی‌­دهد، دیر یا زود از بادی که کاشته طوفان درو خواهد کرد؛ آنتیگون خود را به دار می­‌آویزد، هایمون با دشن‌ه­ای قلب خود را می­‌شکافد و مادرش خودکشی می­‌کند.

تقدیر تاوان می­‌ستاند. بی­خردی با رنج، مرگ و سوگ جبران می­‌شود. ناموسِ هستی آن­ را که با گستاخی راه نادرست را بر­گزیند و نیکی را تحقیر کند، به نیستی رهنمون خواهد شد.

سرنوشت داد از بیداد می­‌ستاند، اما به بهای مرگ کسانی که خود قربانی بیداد و بی­خردی بوده­اند. ما با نظر به نمایشنامه آنتیگونه، اثر سوفوکلس، ذیل سه گفتار درباب «هستی و انسان»، «انسان و سرنوشت» و «سرنوشت و سوگ» سخن خواهیم گفت.

گل های مرداب: کند و کاو جامعه شناسانه بازار هنر در ایران امروز (دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

در این دوره به کندوکاو جامعه شناسانه در بازار هنر ایران خواهیم پرداخت. ضمن بررسی برخی مفاهیم پایه در بازار هنر و اقتصاد هنر، به نسبت مسئله دار میان بازار هنر و حمایت های دولتی می پردازیم و سیاست دولت ها در حمایت از هنر و بازار هنر را بررسی انتقادی خواهیم کرد.

سپس به معیشت هنرمندان می پردازیم و دشواری زندگی هنرمندانه را بررسی می کنیم. در ادامه به بخش معماگونه بازار هنر یعنی خانه های حراج و قیمت گذاری گالری ها می پردازیم. در نهایت این پرسش را دنبال می کنیم که چگونه در این شرایط دشوار اقتصادی ایران، گالری ها تاحدی پررونق مانده اند و خریداران مشتاق برای هنر حضور دارند. این محورها در چهار جلسه دنبال خواهند شد.

محورهای بحث

• اول: سرآغاز: درباره برخی مفاهیم پایه
• دوم: مواهب نفرین شده: درباره حمایت های دولتی از هنر
• سوم: فقر خودخواسته: درباره دشواری معیشت هنرمندان
• چهارم: ساحران بازار: درباره حراجی ها و دیگر عاملان
• پنجم: کورسوی امید: درباره رونق بازار هنر ایران

صدا نت