توضیحات
روایت به مثابۀ مقاومت: گفتاری دربارۀ نسبت قصه و قدرت
مدرسه روایت آکادمی شمسه
مدرس : دکتر آرش حیدری
آرش حیدری دانش‌آموختۀ دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی از دانشگاه علامه طباطبایی , عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ در گروه مطالعات فرهنگی است. علاقۀ پژوهشی او تاریخِ معاصر ایران با منظری تبارشناسانه است. او مهمترین اثر خود را کتاب «واژگونه‌خوانی استبداد ایرانی» می‌داند که تلاشی است برای مواجهه با نظریۀ استبداد ایرانی و تبارشناسی آن به میانجیِ وبا و قحطی‌های ویرانگر. برخی از کتاب‌هایی که از او و با همکاری با دیگران منتشر شده‌اند عبارتند از: کهریزک (برون درون تهران)، مسئلۀ آلتوسر، برآمدن ژانر خلقیات در ایران ، مسئلۀ علم و علم انسانی در دارالفنون عصر ناصری، 《موزه پایین شهر و تماشاچیانش》. برخی از مهمترین مقالات او نیز عبارتند از:« تصویر چند وجهی غرب در نخستین سفرنامه‌های ایرانیان»، «مسئله‌مند شدن جوانی: مطالعه‌ای تاریخی دربارۀ رؤیت‌پذیر شدن جوانی در ایران معاصر»، «روان‌شناسی، حکومت‌مندی و نولیبرالیسم». سایر فعالیت‌های فکری و پژوهشی او در قالب ارائۀ دوره‌ها و درسگفتارهایی پیرامون نظریه‌های اجتماعی است. وی در این دوره‌ها تلاش دارد که خوانشی از نظریه‌های اجتماعی ارائه دهد که در خدمت منطقی تبارشناسانه باشد. او از چشم‌اندازی تاریخی و تبارشناسانه برای فهمِ تاریخمندِ پدیده‌های اجتماعی و امر هنری دفاع می‌کند و دوره‌ها و درسگفتارهایش را در این چارچوب تعریف می‌کند.
شرح دوره :
قدرت اعمال نمی‌شود مگر اینکه به قالب روایتی مشروع درآید. ساختار بنیادین ایدئولوژی‌ها و گفتمان‌ها در وهلۀ نهایی نوعی روایت است که خصلت‌های روایی خود را انکار می‌کند. به عبارت دقیق‌تر، اگر یک قدرت بخواهد مشروع شود، باید روایتی پذیرفتنی از خود ارائه دهد و آن را نه به عنوان روایت که به عنوان حقیقتی محض برسازد. از این رو هر شکلی از قدرت، سیاست، برنامه، عمل و… مبتنی بر آمال و آرزوهایی است که در ساختار رواییِ قدرت جای گرفته است. در جایی که زیبایی‌شناسی خصلت روایی خود را فریاد می‌زند و آن را هستۀ وجودی خود می‌داند، ایدئولوژی‌ها و گفتمان‌های متصلب درست همین خصلت روایی را انکار می‌کنند. اینجاست که مسئلۀ روایت اهمیت می‌یابد. تاریخ، ایدئولوژی، گفتمان، قدرت، مقاومت و… معنا ندارند مگر اینکه قصه‌ای برای گفتن داشته باشند. درست در همین نقطه است که پرسش‌های بنیادینِ قصۀ‌ی درست و قصۀ غلط، قصۀ رهایی‌بخش و قصۀ دربند کننده، قصۀ زیبا و قصۀ زشت، قصۀ خوب و قصۀ بد معنادار می‌شوند. در فضایی که پست‌مدرنیسم، اندیشه‌ورزیِ آنلاین، ظهور سلبریتی-اندیشمند، جهان پاره پاره، و به تعبیری اَبَرواقعیت، خود را هرچه بیشتر به ما تحمیل می‌کند و با ارائۀ قصه‌های بسته‌بندی شده از یک سو و نسبی‌گرایی حاد از دیگر سو، توانِ قصه‌گویی و داوری درباره‌ی قصه‌ها را از ما سلب می‌کند، چگونه می‌شود از روایت به مثابه‌ی مقاومت سخن گفت و از برخی قصه‌ها در مقابل برخی دیگر دفاع کرد؟ چگونه میتوان از نسبت قصه و روایت با حقیقت سخن گفت؟ در چه نقطه‌ای حقیقت، خوبی و زیبایی در یک کل واحد در یک قصه ظاهر می‌شوند و با چه قاعده‌ای میتوان در عین دفاع از تکثر و حق برابرِ انسان‌ها، از روایت‌ها و قصه‌ها به عنوان نوعی مقاومت در برابر سلطه دفاع کرد؟ چه قصه‌هایی قصۀ سلطه‌اند (و کاذب، غیر حقیقی، زشت و بد) و چه قصه‌هایی دربارۀ زندگی، تفاوت و آزادی (قصه‌هایی خوب، زیبا، حقیقی)؟ چگونه میتوان در میانۀ توتالیتریسم (تمامیت‌خواهی) و آنارشیسمِ شیزوفرنیک، از روایت‌هایی دربارۀ زندگی، حقیقت، خوبی و زیبایی سخن گفت؟ بازگشت به چنین مبحثی از این رو ضروری است که در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که دموکراسی و تکثر در سرتاسر جهان، در بحرانی شدید است و افراطی‌گری و خشونت نظام‌مند در حال بازآرایی نیروهای خود با ایدئولوژی‌های مختلف است. با ظهور نظم جدیدی مواجهیم که هرچه بیشتر سکویی (Platform) و عدد رقمی (Digital) می‌شود؛ گویی عصر جدیدی در حال تولد است با بیم‌ها و امیدهایش. در چنین زمانه‌ای چگونه میتوان به منطق قدرت، مقاومت، قصه و روایت بازگشت و چگونه میتوان روایت‌هایی در دفاع از زندگی داشت؟
دورۀ حاضر گفتاری است برای طرحِ ایده‌هایی در جهت پاسخ به سؤالات فوق. به این منظور با تمرکز بر ایده‌های والتر بنیامین (و بهره‌گیری از گئورگ زیمل و سوزان سونتاگ) دربارۀ تاریخ، روایت، قصه‌گویی، رهایی و سلطه، تلاش خواهیم کرد طرحی دربارۀ نسبت قصه، روایت، قدرت و مقاومت ارائه دهیم و با ذکر مثال‌ها و ایده‌هایی دربارۀ اینجا و اکنونمان در ایران، مسئله را بکاویم.
- جلسه نخست: شرط امکان روایت و قصه‌گویی
- جلسه دوم: قدرت-مقاومت و مسیله‌ی روایت
- جلسه سوم: روایت، تاریخ و سوژگی
برنامه مدرسه روایت آکادمی شمسه
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.