برنامه آموزشی کلاس‌‌های آزاد تخصصی هنر و علوم انسانی مؤسسه پژوهشی، آموزشی و مطالعاتی آکادمی شمسه

(ترم بهار 1401)

سرفصل کلاس‌‌های مؤسسه پژوهشی، آموزشی و مطالعاتی آکادمی شمسه

• تاریخ تحلیلی نقاشی غرب (ترم پنجم: از هنر مدرن تا گوناگونی دنیای پست مدرن)

( دپارتمان هنرهای تجسمی آکادمی شمسه )

هنرمندانی که با گذر از امپرسیونیسم به کوبیسم رسیده بودند کم کم عرصه را برای ارائه هنر انتزاعی مساعد دیدند. به گفتهٔ مورخان هنر مدرن، کاندینسکی نخستین نقاشی است که حدود سال ۱۹۱۰ نخستین نقاشی کاملاً غیر-بازنما را عرضه کرد، و از آن پس، هنر انتزاعی مدرن در بسیاری از جنبش‌ها و مکاتب هنری مختلف پرورانده شد.

برخی هنرمندان کوبیست تحت تاثیر تحولات صنعتی و تکنولوژیک در جامعه آن روز غربی،‌ کوبیسم را به حرکت درآوردند و جنبش فوتوریسم را به مرکزیت ایتالیا تشکیل دادند که عمر چندانی نداشت و برخی نیز کوبیسم شاعرانه یا اورفیسم را مبنای تولید آثار هنری خود قرار دادند.
از جنبش های مهم هنری که به تحولات هنری سده بیستم صورت جدیدی بخشید دادائیسم بود. دادائیسم یک جنبش هنری است که در سال ۱۹۱۶ شکل گرفت و هنرمندانی از آلمان، فرانسه و سوئیس در شکل‌گیری آن نقش داشتند. دادائیسم را می‌توان زاییدهٔ ناامیدی، اضطراب و هرج و مرج ناشی از خرابی‌های جنگ جهانی اول دانست.
زمانی که جنبش دادائیسم در حال از بین رفتن بود، پیروان آن  دور آندره برتون، که خود نیز زمانی از دادائیست‌ها بود، گرد آمدند و طرح مکتب جدیدی را پی ریزی کردند. این شیوه در سال ۱۹۲۲ به‌طور رسمی از فرانسه آغاز شد و فراواقع‌گرایی نامیده شد. این مکتب بازتاب نابسامانی‌ها و آشفتگی‌های انسان قرن بیستم را نمایش می داد …

• جامعه شناسی تطبیقی هنر مدرن و معاصر سرزمینهای  اسلامی

( دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه )

چگونه هنرمندان کشورهای پیرامونی و سرزمین­های اسلامی مدرنیته را تجربه کردند؟ آیا روایت­های غیر غربی از مدرنیته امکان­پذیر بوده است؟ برای پاسخ به این پرسش‌­ها به مطالعات منطق‌ه­ای هنر می­پردازیم و با رویکرد جامعه­‌شناسی تاریخی تطبیقی به تجربه هنرمندان سرزمین‌­های پیرامونی/استعماری/اسلامی می­‌پردازیم که چگونه تلاش کردند هنر تاریخی و میراثی­شان را در پیوند با هنر مدرن درک کنند و به خلق آثار ملی/بومی/اسلامی مدرن بپردازند

جلسه اول: جامعه­ شناسی تاریخی تطبیقی هنر و تاریخ­‌نگاری هنر

جلسه دوم: مدرنیته استعماری و هنر در سرزمین‌­های اسلامی

جلسه سوم: مدرنیسم ملی و هنر در سرزمین­‌های اسلامی

جلسه چهارم: بحران مدرنیته و ایدئولوژیک شدن هنر در سرزمین­‌های اسلامی

جلسه پنجم: پسامدرنیته و هنر انتقادی در سرزمین‌­های اسلامی

جلسه ششم: ترامدرنیته و هنر معاصر سرزمین­‌های اسلامی

• کارگاه روش‌شناسی تحلیل آثار هنری : (رویکرد نشانه‌معناشناختی)

( دپارتمان نشانه شناسی آکادمی شمسه)

• گفتمان و گفتمان هنری
• روایت‌پردازی هنری : انواع نظام‌های روایی
• فوزیس و لوگوس
• میمزیس و استزیس
• نظام معنایی کلاسک و باروک در هنر
• چالش‌های معنایی
• فرم و محتوا
• ابژه‌ها و تولید معنا
• مد و فرآیند تولید معنا
• تن و جایگاه آن در تولید معنا
• پیوست و گسست فرهنگی در فرآیند تولید معنا
• فضا و مکان و کارکردهای نشانه-‌معنایی آن
• سینمای جوهرپندار و پدیدارشناختی در مقابل سینمای کاربردی
• کارکرد فضای شهری در تولید معنا و نقش شهر و خانه : میدان آزادی، برج میلاد، خیابان ولی عصر، خیابان لاله‌زار، میدان نقش‌جهان اصفهان و بوم‌گردها
• اسطوره و مارکتینگ
• کنش‌های معنایی پایدار و کنش‌های معنایی ناپایدار
• از روایت‌شناسی تا نشانه‌شناسی فرهنگی

دیالکتیک استعلایی :مفهوم عقل نزد کانت

( دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

B 350_B396

A293_A338

کانت در بخش دیالکتیک استعلایی  کتاب نقد عقل محض اصلی‌ترین نتایج معرفت‌شناختی پروژه فلسفی‌اش را  بیان می‌کند . او بحث را با تعریف عقل و ایده‌های آن آغاز می‌کند و در سرتاسر بحث‌های بخش دیالکتیک نشان می‌دهد که عقل در دست‌یابی به معرفت ناکام است  و مباحث فلسفی درباب ایده‌های عقلی به احکام معتبر شناختی ختم نمی‌شوند. در سرآغاز بحث از  دیالکتیک استعلایی کانت   مفهوم عقل در این کتاب  و کاربردهای منطقی و ناب آن تشریح شده و ایده‌های عقل (نفس ،جهان و خدا ) معرفی شده‌اند . در این دوره متن مربوط به این مباحث در کتاب نخستِ  بخش دیالتیک استعلایی شرح داده‌می‌شود.

• فلسفه ی فیلم

( دپارتمان هنرهای نمایشی آکادمی شمسه )

ترم اول: مراد از فلسفه فیلم:

1-1. فلسفۀ فیلم چه ها نیست؟

1-1-1. مطالعه تجربی فیلم

2-1-1. نقد فیلم

3-1-1. فیلم شناسی مقایسه ای

4-1-1. تاریخ سینما/ تلوزیون

2-1. فلسفۀ فیلم چه هست؟

3-1. فیلم و تصویر متحرک

ترم دوم: مسائل عمدۀ فلسفۀ فیلم

1-2. فیلم چیست؟

2-2. فیلم به مثبابۀ هنر

3-2. نسبت فیلم با سایر هنرها

4-2. مسالۀ روایت

5-2. فیلم مستند و داستانی

6-2. فیلم و معرفت

1-6-2. فلسفه از طریق فیلم

2-6-2. فیلم فلسفی

3-6-2. فلیم به مثابۀ فلسفه: فیلمسفه

7-2. فیلم و عواطف

8-2. اخلاق و فیلم

9-2. پروپاگاندا

10-2. ارزش شناسی فیلم (axiology of film)

11-2. نقد و ارزیابی فیلم

12-2. مسالۀ مولف (authorship)

13-2. سینمای ملی

14-2. جریان تجربی / آوانگارد / آلترناتیو در جریان عمدۀ فیلم

ترم سوم: رویکردهای عمده در فلسفۀ فیلم

1-3. رویکرد شناختی (cognitive)

2-3. رویکرد زبانی یا نشانه شناختی ( semiotic)

3-3. رویکرد فرمالیستی و نوفرمالیستی

4-3. رویکرد روان کاوانه

5-3. رویکرد پدیدارشناختی

6-3. مطالعات جنسیتی

7-3. رویکرد زنانه نگری

ترم چهارم: تاریخ فلسفۀ فیلم

1-4. دورۀ شکل گیری: از هوگو مانستربرگ تا ویلم فلاستر

2-4. دورۀ تثبیت: از ژیل دلوز تا کریستین متز

3-4. دورۀ شکوفایی: از استنلی کول تا نوئل کرول

• نشانه‌شناسی گسست : مرور آرای میشل فوکو

( دپارتمان نشانه شناسی آکادمی شمسه)

جلسه اول:

گسست در سامان زبان و جهان

تجدید سامان گسترده‌ی فرهنگ چگونه حادث شد؟

چه شد که از هنر عصر کلاسیک که زبان اسم‌گذاری بود به هنر عصر مدرن که کارکرد دلالتگری را خنثی کرد، رسیدیم؟

واقعیت چگونه به نشانه تبدیل شد؟ گسست در کارایی نشانه‌ها در قلمرو شناخت‌های تجربی چگونه اتفاق افتاد؟

جلسه دوم:

گسست در روابط نیروها و اندام‌وارگی قدرت و دانش

«همه‌ی ما عناصری از فاشیسم را در سرهای خود داریم»، «همه‌ی ما عناصری از قدرت را در بدن‌هایمان داریم» … چرا و چگونه؟

مسئله‌ی قدرت چیست: منضبط ساختن اتباع-سوژه‌ها یا بنا نهادن چیزی شبیه یک حوزه‌ی زندگی؟

قدرت/دانش که شکل‌ها و قلمروهای ممکن دانش را تعیین می‌کند، چیست؟

جلسه سوم:

گسست در طرحواره‌ی بدن و میل جنسی

از نبرد برای نجابت تا اراده به دانستن را چگونه پیموده‌ایم؟

رابطه‌ی منع رابطه‌ی جنسی با آشکار سازی حقیقت ما و آن چیست؟

جلسه چهارم:

گسست در انسان‌بودگی

چگونه انسان با پیدایش علوم انسانی از کوگیتو به ابژه تبدیل شد؟

• نظریه اجتماعى ، هنر و سیاست

(دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

جلسه اول: پسا ساختار گرایى : مبانى و شالوده هاى نظرى ، کاربستهاى اجتماعى و سیاسى

جلسه دوم: پسا مدرنیسم : اصول و قواعد ، نظریه و کاربست (لیوتار و فرا-روایت ها  ؛ دریدا و شالوده شکنی)

جلسه سوم: روان کاوی و فمینیسم : نگره ها و انگاره ها (فروید / لکان ؛ سیکسوس / وُلف)

جلسه چهارم: دیالکتیک هنر و سیاست : ارزش زیباشناسیک / ارزش سیاسی (گفتمان های لیبرال، سوسیالیست، و فمینیست)

• اقدام به تغییر در جهان ایرانی؛ شیوه های عمل و میدان های مبارزه؛

( دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

ترم اول: با تاکید بر طرح خوانشی انتقادی از آراء ابراهیم توفیق، سیدمحمد بهشتی، محمدرضا اصلانی و داریوش شایگان

بسیار سخن گفته می‌شود که پژوهشگران و صاحب‌نظران علوم انسانی بیشتر سخن می گویند تا اینکه عمل کنند اما فراتر از درستی یا نادرستی این گزاره، در واقعیت جهان اجتماعی، اوضاع ایران و جهان رو به سوی کمال و بهروزی پیش نمی رود که تغییرات اقلیمی، بحران های زیست محیطی، فقر، شکاف طبقاتی، تبعیض و… خود گویای این امر هستند که اگر محققین علوم انسانی، در مسیر تغییر و اصلاح امور، اقداماتی نیز داشته اند، تلاش آنها نابسنده، کم تاثیر و درمجموع نیازمند شکلی از وارسی انتقادی است.

لذا در این جلسات وجه درخشان اندیشه این چهار صاحب‌نظر ایرانی را از میان ابهامات و تعلیق‌های نهفته در آثارشان، جداکرده و به شما ارائه می کنیم تا در گام بعدی و فضایی کارگاهی شما را دعوت کنیم به طرح پرسش و پرسش‌گری.

پرسش هایی که درضمن طرح آنها، تلاش می کنیم شیوه مواجهه منحصربفرد تک تک شما حاضران در جلسات – و با ابربحران هایی که سرزمین ما ایران، پیش روی خود دارد – بر شما روشن گردد.

پس در هم‌فکری برای پاسخ به سوالاتی که از بطن تجربه زیسته هرکدام از شما، مخصوص خود شماست، سرانجام نشان خواهیم داد که گوهر نهفته در کنه اندیشه صاحب‌نظران ایرانی، می تواند راهنمای عمل ما باشد برای مقاومت، کنش و تغییر.

• پدیدارشناسی روح: هنر، دین و دانستنِ مطلق

(دپارتمان جامعه شناسی آکادمی شمسه)

روایت پدیدارشناسی روح از آگاهی پدیداری به آخرین گام‌ها که نزدیک می‌شود اضطرابِ پدیدارشناس بالا می‌رود. ریشه‌ی اصلی این اضطراب مواجهه با پدیده‌ی “پایان” است. پدیدارشناسی روایت حرکت آگاهی است و اگر بنا به تحققِ “پایان” باشد همان بحرانی در افق نمودار می‌شود که نظام‌های فلسفی پیشین دچار آن دانسته می‌شدند: انسداد فلسفه و شکاف پرناشدنی مفهوم و واقعیت. گام‌های دین (دین طبیعی، دین هنری، دین آشکار) و دانستنِ مطلق (das abselute Wissen) خانه‌های آشکارگی این اضطرابند و پدیدارشناس سرانجام با آن روبرو می‌شود. برای غلبه بر این بحران شاید لازم باشد که از مفهوم افلاطونیِ یادآوری خوانشی نوین ارائه شود تا فلسفه و تاریخ آشتی کنند. آیا چنین آشتی‌ای بدون هنر و دین ممکن است؟

• ادیسه اروس: (کارگاه متن‌خوانی  “مهمانی” افلاطون)

(دپارتمان فلسفه آکادمی شمسه)

این کارگاه یک‌روزه با هدف مواجهه نزدیک با  جهان و زبان فیلسوفی برگزار می‌شود که اگرچه نقدش از هنر زبانزد است، خود هنرمندی است چیره‌دست.  دیالوگ “مهمانی” (سمپوزیوم) مدخل مناسبی است  هم برای  راه پیدا کردن به جهان‌نگری افلاطونی و به طور خاص ایده فراخ‌دامنه اروس نزد او و هم برای آشنایی با  ریطوریقا و جنبه‌های سبکی و فرمی نوشته‌های افلاطون