توضیحات
درسگفتارهایی در جامعهشناسی هنر و ادبیات
(بارتلبی محرر، مرگ ایوان ایلیچ و مسخ. شخصیتهای داستانی معاصر چگونه کابوسهای مدرنیته را تجربه میکنند؟)
دپارتمان جامعهشناسی آکادمی شمسه
مدرس: دکتر رضا صمیم
رضا صمیم جامعهشناس و دانشیار گروه مطالعات فرهنگی در مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
شرح دوره درسگفتارهایی در جامعه شناسی هنر و ادبیات
در این درسگفتار، که نخستین مجموعه از سلسله درسگفتارهایی در جامعهشناسی هنر و ادبیات خواهد بود قصدم آن است که با مراجعه مدام به 3 شاهکار ادبی اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 میلادی (داستانهای بارتلبی محرر از هرمان ملویل، مرگ ایوان ایلیچ از لئو تولستوی و مسخ از فرانتس کافکا) نشان دهم چگونه میتوان (و شاید هم چگونه باید) هر تحلیل جامعهشناختی از آثار هنری و ادبی را با کاوش در فرم اثر هنری آغاز کرد.
چنین آغازی فاصله فرضگرفتهشده میان نقد هنری- ادبی و جامعهشناسی هنر و ادبیات را از میان خواهد برد. فاصلهای که اگر از میان رود هر نقد هنری- ادبی را به یک نقد جامعهشناختی و هر نقد جامعهشناسانه را به یک نقد هنری- ادبی تبدیل خواهد کرد.
سه اثر مورد بررسی من در این درسگفتار از دو منظر به خوبی میتوانند قصد پیشگفته را محقق کنند: نخست آنکه از حیث فُرم دربرگیرنده تمام خصوصیاتی هستند که در هر اثر هنری مدرنی وجود دارد. پس میتوان با واکاوی فرم این آثار، زمینه اجتماعی- فرهنگیای را که سه داستان مورد بررسی به آن وابسته هستند پدیدار کرد.
زمینهای که به زبان جامعهشناختی تماماً مدرن است. و دوم هم به این دلیل که شخصیتهای این سه داستان که هر سه از آن زمینه مدرن برآمدهاند در هنگامه بحران به نحوی فرارونده از زمینه بیرون میزنند و دقیقا در همین لحظه برونزدگی، تحلیلگر جامعهشناس را یاری میکنند تا از نظرگاه آنها مسائلی را که انسان مدرن در جامعه مدرن با آنها دست به گریبان است توضیح دهد.
به این طریق شخصیتهای مدرنِ داستانهای مورد بررسی ما در این درسگفتار (بارتلبی در داستان هرمان ملویل، ایوان ایلیچ در داستان تولستوی و گرگور زامزا در داستان کافکا) ما را یاری خواهند کرد تا مسائل بنیادین و استراتژیهایی را که انسان مدرن برای مواجهه با آن مسائل برمیگزیند بررسی کنیم.
از نظر من این بررسی، هدف اصلی هر جامعهشناسی راستینی است که قصد دارد به مطالعه هنر و ادبیات بپردازد.
برخی از فعالیتهای علمی دکتر رضا صمیم
تالیف
جامعهشناسی تئاتریکال؛
درباره نسبت جامعه شناسی انتقادی و تئاتر مدرن و برآمدن دانشگاه در عصر پهلوی؛
روایتی مدرن از تأسیس دانشگاه ایرانی در مقام نهادی حقوقی- قانونی به زودی به زیور طبع آراسته خواهد شد.
مواجهات نسلی و ثبات سیاسی در ایران معاصر؛
تفسیر پدیدارشناسانه موقعیت های مواجهه نسلی از 1340 تا 1398 و تولید و مصرف فرهنگی در دانشگاه ایرانی؛ درآمدی تاریخی- انتقادی.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.