جامعه شناسی هنر

دپارتمان علوم انسانی آکادمی شمسه

مدرس: دکتر آرش حیدری

جامعه ­شناسی هنر یکی از قدیمی‌­ترین و ریشه‌­دارترین شاخه­‌های جامعه ­شناسی است.

امر هنری را چگونه باید به عنوان یک محصول اجتماعی-تاریخی فهم کرد؟

هنر همچون یک نیرو در میدان زیبایی­ شناسی چه نسبتی با دیگر حوزه ­ها و عناصر حیات اجتماعی-تاریخی دارد؟
این­ها سؤالاتی بنیادین هستند که پاسخ دادن به آن­ها می‌­تواند امر هنری و فرایند تولیدش را در فضایی تاریخی-اجتماعی توضیح دهد.

از این حیث می­‌توان سرفصل‌ هایی را برای فهم اجتماعی هنر در نظر گرفت: هنر همچون تاریخ­‌مندی، هنر همچون تولیدی اجتماعی، هنر همچون شیوه ­ای از نقد و مداخله در هندسۀ قدرت، هنر همچون تجربۀ سوژگی و هنر همچون نوعی کالا.

با این وصف، آنچه در جامعه ­شناسی هنر اهمیت دارد فهم هنر در نسبت با دیگر عناصر و میدان‌های متصل به امر هنری است.

هنر را همچون جزیره‌­ای جدا افتاده و یا محصول اذهان خلاق فهمیدن، نمی ­تواند درکی از نسبت هنر با حیات اجتماعی و الگوهای تولید هنر همچون امری تاریخی عرضه کند.

فروکاستن فرایند تولید امر هنری به تکنیک و یا نیت و خلاقیت مؤلف، فهمِ درون­ماندگارِ هنر و نسبتش را با زندگی روشن نمی‌­سازد.

توضیح تولیدِ امر هنری در نسبتِ با روان­شناسی و یا زندگی­ نامۀ مؤلفانِ اثر، همان چیزی است که فهم هنر همچون یک نیرو و در نسبت با شرایطِ معاصرش را ناممکن می‌­کند.

جامعه‌­شناسیِ هنر با فهمی تاریخ‌مند تلاش دارد که هنر را در وضعیتِ معاصرش و در نسبتش با تاریخش توضیح دهد.

تاریخی که نه امری موزه ­ای و سرگذشت نامه‌ای، بلکه تاریخِ روابط نیروها و الگوهای شکل­‌بندیِ آن­ها در لحظۀ اکنون است.

به این ترتیب، توضیح اجتماعی امر هنری نسبتی وثیق با معاصریت دارد و تلاشی است برای فهم موقعیتِ امرهنری در فضا-زمانِ شکل‌بندی‌اش در دورۀ پیشنهادی تلاش خواهد شد، با نظر به این مقدمه، کلیاتی از مبانیِ جامعه‌شناسی هنر مورد بحث قرار گیرد، به میدانِ هنر در ایران معاصر اشاراتی شود و پیشنهادهایی برای توضیح اجتماعی-تاریخی این پدیده در ایران معاصر طرح شود.

5 جلسه / حدود 9 ساعت

جهت آشنایی با محتوای دوره، جلسه اول این درسگفتار را همینجا به رایگان بشنوید.